سئوالات متداول

دندان نهفته دندانی است که بنا به دلایل ژنتیکی یا تنگ بودن فک و یا مسدود بودن مسیر رویش ، نتوانسته از لثه بیرون بیاید . در بیشتر مواقع دندان نهفته هیچگونه علائم و یا نشانه ای ندارد و تنها در صورت گرفتن تصاویر رادیوگرافی برای دندانپزشک قابل رویت است و می تواند به وجود آن پی ببرد .

برای درمان این مشکل ، معمولا درمان ارتودنسی با هدف ایجاد فضا برای دندان نهفته و باز کردن مسیر رویش انجام می شود ، بعداز این مرحله، اگر دندان نهفته خود به خود به محل مورد نظر حرکت نکرد ، بنا به تشخیص متخصص ارتودنسی ، بیمار جهت جراحی معرفی می گردد . در جراحی ، مسیر رویش دندان توسط جراحی باز می شود و یک براکت یا باتن بر روی دندان نهفته نصب می شود تا ارتودنتیست بتواند با اعمال نیروی ارتودنسی ، دندان را به محل اصلی خود برساند . با این وجود علیرغم انجام تمام تلاش ها همیشه این احتمال وجود دارد که دندان نهفته پتانسیل رویش نداشته باشد . متاسفانه در این مرحله تنها گزینه ممکن ، کشیدن دندان نهفته و پر کردن جای خالی آن با یکی از روش‌های ایمپلنت ، پروتزهای دندانی و … می باشد .

جلسه اول در درمان ارتودنسی یکی از مهمترین جلسات می باشد . در این جلسه متخصص ارتودنسی بیمار را معاینه می کند و موقعیت فکی ، وضعیت لبخند و قرار گیری لب ها و نظم دندانها ارزیابی می شود و رادیوگرافی های لازم تجویز می گردد . در این جلسه معمولا پزشک معالج به شما خواهد گفت که کشیدن دندان برای شما لازم است یا نه ، در برخی موارد این تصمیم گیری ممکن است به بررسی نتایج قالب گیری و یا حتی بررسی وضعیت پیشرفت و درمان و موقعیت لب ها ، یعنی چندین ماه بعد از شروع درمان ، موکول شود . پس کشیدن دندان بنا به تشخیص پزشک معالج ممکن است در ابتدای درمان و یا اواسط درمان ارتودنسی باشد . در شرایط زیر ممکن است متخصص تشخیص دهد یک یا چند تا از دندانهای شما قبل یا در حین درمان ارتودنسی کشیده شوند ؛ شرایطی همچون:

• کوچک بودن فک
• بی نظمی دندانها در اثر بزرگ بودن دندانها و یا تعداد زیاد دندانها
• عدم تقارن و ناهماهنگ بودن فک ها
• بیرون زدگی دندانها
• ازبین رفتن دندان دراثر مشکلاتی مانند تحلیل لثه ، پوسیدگی عمیق و …

طول درمان در افراد مختلف ، متفاوت است زیرا مشکل و وضعیت دندانی و فکی افراد مختلف ، یکسان نمی باشد . پس بسته به سن بیمار ، نوع و شدت ناهنجاری دندانی و فکی ، همکاری بیمار ، مراجعات منظم ، رعایت بهداشت ، مراقبت از ابزار ارتودنسی ، شرایط زندگی ، درآوردن یا در نیاوردن دندانها و غیره متفاوت می باشد . به طورکلی میانگین طول درمان ارتودنسی در حدود 2 سال می باشد و این ممکن است در بعضی از افراد و موارد درمانی مانند بیماران شکاف کام و … تا چندین سال به طول بیانجامد و یا در برخی این زمان بسیار کوتاه تر باشد . فاصله بین دو ویزیت بیمار بنا به صلاحدید متخصص متفاوت است و از یک هفته تا 6 ماه متغیر می باشد .

در موارد محدودی انجام ارتودنسی تنها بر روی یک فک امکانپذیر است اما این کار تحت شرایط خاص و پس از مشورت با دندانپزشک و معاینه‌ی دندان‌های شما و تشخیص ایشان اتفاق می‌افتد . درصورتی این امکان وجود دارد که روابط دندانهای هر دو فک شما به طور صحیح باشد و کامل روی همدیگر بنشینند و نامرتبی دندانی کمی در یک یا دو فک شما وجود داشته باشد چون هدف از درمان ارتودنسی فقط صاف کردن دندانها نیست بلکه نحوه صحیح قرار گرفتن دندنها روی هم و عملکرد صحیح دندانها و تاثیر آنها بر چهره و لبخند شما هم حائز اهمیت است . در غیر این صورت با توجه به اهمیت برقراری رابطه درست بین دندان‌های فک بالا و پایین علاوه بر اصلاح موقعیت دندان‌ها، حتما لازم است هر دو فک تحت درمان ارتودنسی قرار گیرند تا نتیجه مطلوب حاصل گردد. بنابراین دندانپزشک پس از معاینه‌ی دندان‌ها، بهترین روش درمانی را برای شما شرح و تجویز می‌کند .در صورتی که درمان فقط بر روی یک فک بیمار انجام شود این مدت زمان بنا به مشکل و ناهنجاری دندانی و فکی بیمار کمتر می شود . معمولا درمان یک فک در حدود 1 سال الی 1/5 سال طول میکشد که باز بنا به صلاحدید دندانپزشک و روند و پیشرفت درمان بیمار متغیر می باشد .

انجام درمان ارتودنسی در دوره بارداری وشیر دهی منعی ندارد ، لکن تنها با شرط رعایت دقیق اصول بهداشتی توصیه شده توسط دندانپزشک و تحت نظر بودن مرتب وی امکان پذیر است . از آنجا که در طی دوران بارداری تغییرات هورمونی در بدن مادر اتفاق می افتد ، لثه های خانم باردار بسیار حساس تر از حالت عادی می شود و اهمیت رعایت بهداشت و معاینه و مراجعه منظم و مراقبت از ابزار ارتودنسی اهمیت بسیار بیشتری پیدا می کند . بنابراین درمان ارتودنسی ، همزمان با بارداری فقط برای افرادی انجام پذیر است که هم بهداشت دهانی را بسیار خوب رعایت می کنند و هم مراجعات شان به مطب ، طبق برنامه و منظم است .

هدف از ارتودنسی نظم بخشیدن به دندان­های هر دو فک و اصلاح لبخند و نامرتبی ها می­باشد بنابراین ارتودنسی به خودی خود هیچ عارضه ای برای دندانها ندارد و این عدم رسیدگی فرد و سهل انگاری فرد  می­باشد که زمینه ایجاد عوارض را فراهم می­کند . عدم مراقبت و رعایت بهداشت دهان و دندان توسط فرد و نیز عمل نکردن به توصیه و آموزشهای متخصص ارتودنسی ، موجب بروز مشکلاتی نظیرپوسیدگی دندانها ، التهاب لثه ، تحلیل لثه ، ایجاد لکه های سفید روی دندانها ، زرد شدن دندانها و … می شود. عوارض و معایب ارتودنسی به سادگی و با عمل به دستورات ارتودنتیست و نیز رعایت بهداشت دهان و دندان در زمان ارتودنسی توسط فرد قابل پیشگیری می­باشد .

بهداشت دهان و دندان در همه مواقع امری ضروری و قابل اهمیت است . اما ، ضرورت این کار در زمان درمان ارتودنسی دو چندان می شود . ارتودنسی نیز همانند سایر درمان ها ، با ریسک هایی در طول درمان مواجه است که اغلب آن ها با رعایت بهداشت دهان و دندان ، قابل پیشگیری خواهند بود . در صورتی که فرد در این دوران به بهداشت دندان ها توجه نداشته باشد ، امکان بروز عوارضی هم چون ایجاد پلاک دندانی و پوسیدگی دندانها ، التهاب لثه ، تحلیل لثه ، زرد شدن دندنها و ایجاد لکه های سفید بیشتر می شود. قطعا رعایت بهداشت دهان در زمان وجود دستگاه ها و براکت های ارتودنسی امری دشوار خواهد بود ؛ زیرا پاکسازی مواد غذایی از مابین دندان ها و براکت ها زمان بر است که در صورت عدم توجه بیمار به آن ، عوارضی که در بالا اشاره شد دندانها را تهدید خواهد کرد . بر طبق تحقیقاتی که از سوی محققین انجام گرفته است ، استفاده از مسواک ، نخ دندان و دهان شویه ها در جلوگیری از پوسیدگی دندان ها امری ضروری است . یکی از شایع ترین عوارض ناشی از درمان ارتودنسی که در صورت بی توجهی بیمار به اصول بهداشتی دهان و دندان حاصل می شود ، به جای ماندن جای براکت ها پس از کامل شدن دوره درمان و برداشته شدن دستگاه های ارتودنسی ثابت است .

توصیه می شود که پیش از شروع درمان ارتودنسی ترمیم دندانها انجام شود . پیش از درمان ، دندان ها توسط ارتودنتسیت معاینه می شوند و در صورت نیاز دندانها به ترمیم ، بیمار به دندانپزشک و متخصص مربوطه ارجاع داده می شوند . اگر در حین درمان ارتودنسی دندان دچار پوسیدگی شود ، برای پر کردن دندان ، ارتودنتیست باید وضعیت دندان پوسیده را معاینه کند تا اگر ممکن باشد متخصص ترمیمی بتواند بدون برداشتن سیم و براکت دندان را ترمیم کند . اما اگر دندانپزشک نتواند به دندان پوسیده دسترسی مناسبی داشته باشد ، سیم ها به طور موقت برداشته می شوند تا دندان پر شود و پس از ترمیم ، ارتودنتیست سیم ها را در جای خود قرار خواهد داد .

توصیه می شود که پیش از شروع درمان ارتودنسی ترمیم دندانها انجام شود . پیش از درمان ، دندان ها توسط ارتودنتسیت معاینه می شوند و در صورت نیاز دندانها به ترمیم ، بیمار به دندانپزشک و متخصص مربوطه ارجاع داده می شوند . اگر در حین درمان ارتودنسی دندان دچار پوسیدگی شود ، برای پر کردن دندان ، ارتودنتیست باید وضعیت دندان پوسیده را معاینه کند تا اگر ممکن باشد متخصص ترمیمی بتواند بدون برداشتن سیم و براکت دندان را ترمیم کند . اما اگر دندانپزشک نتواند به دندان پوسیده دسترسی مناسبی داشته باشد ، سیم ها به طور موقت برداشته می شوند تا دندان پر شود و پس از ترمیم ، ارتودنتیست سیم ها را در جای خود قرار خواهد داد .

متخصص ارتودنسی شما مسئول انجام درمان ارتودنسی است و سایر موارد مثل ترمیم دندان ، جراحی فک و دندان ، ایمپلنت و … توسط همکاران دندانپزشک دیگر انجام خواهند شد و هزینه آنها جداست .

بهترین نوع ارتودنسی دندان مطمئنا ارتباط مستقیمی با وضعیت نامرتبی دندان ها و وضعیت فک و همچنین سن بیمار دارد . به طور کلی قبل از معاینه دقیق  توسط متخصص ارتودنسی نمی شود نظر قطعی داد . هر کدام از انواع ارتودنسی مزایا و معایبی را دارند بنابراین متخصص ارتودنسی باید وضعیت دندان و فک بیمار را ببیند که چگونه است سپس با در نظر گرفتن شرایط بیمار و خواسته های او ، ارتودنسی که می تواند نیاز بیمار را رفع کند ، پیشنهاد بدهد .

ریتینر بیمار ازهر نوعی باشد ( هالی و یا شفاف ) ، بیمار باید طبق دستور ارتودنتیست در 6 ماه اول به صورت شبانه روز از آن استفاده کند و آن را فقط هنگام مسواک زدن یا غذا خوردن در بیاورد و پلاک ها را به خوبی با مایع ظرف شویی بشوید و تا زمان استفاده داخل آب نگهداری نماید . در سال دوم کافی است که فقط شب‌ها از ریتینر استفاده شود و مدت استفاده از ریتینر در سال سوم به یک شب درمیان کاهش می‌یابد . پلاک نگهدارنده را باید هنگام شرکت در ورزش‌های مبارزه ای و سنگین مانند بوکس، کاراته و … درآورد .

اگر با ارتودنسی متحرک تحت درمان هستید و یا بعد از اتمام ارتودنسی ثابت از ریتینر استفاده می کنید باید بدانید مراقبت از ریتینر ها بسیار اهمیت دارد چون استفاده از نگهدارنده ها ممکن است باعث ایجاد جرم و پلاک روی دندانها شود .

برای مراقبت صحیح از ریتینر ها می توانید توصیه های زیر را به خوبی رعایت کنید تا مشکلی برای دندانها به وجود نیاید .

• بعد از اینکه پلاک ها را از دهان خارج کردید بلافاصله آنها را با آب بشویید اما از آنجایی که آب به تنهایی قدرت پاک کنندگی ندارد می توانید از مایع ظرفشویی و یا محلولی مانند تمییزکننده دندان مصنوعی استفاده کنید .
• برای بهتر تمیز شدن ریتینر ها می توانید با یک مسواک جداگانه آنها را بشویید به اینصورت که همانند دندانهایتان پلاک ها را با ملایمت ، خوب مسواک بزنید تا باعث زدوده شدن جرم و پلاک شود .

• از خمیر دندان برای تمیز کردن ریتینرها استفاده نکنید چون خمیر دندان باعث کدر شدن و سابیدگی پلاک ها می شود .
• زمانی که ریتینر ها داخل دهان نیستند حتما در داخل آب خنک نگهداری کنید .
• پلاک ها را هیچ گاه با آب داغ و گرم نشویید چون باعث تغییر حالت آنها می شود .

رعایت توصیه های داده شده مانع از جرم و پلاک دندانها و همچنین مانع از رنگ گرفتگی و بوی بد ریتینرها می شود .

ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی، ابزاری است که معمولا بعد از پایان درمان ارتودنسی و مرتب شدن دندان‌ها ، به بیمار داده می شود . زیرا ممکن است بعد از برداشتن سیم‌ها ، کمی دندان‌ها به حالت اولیه برگردند . این امر نیز به این علت است که بدن تمامی افراد تمایل دارد بعد از هر تغییری در اجزای بدن کمی به حالت اولیه خود باز گردد که دندان ها نیز مستثنی از این قضیه نیستند . متخصصین ارتودنسی، این مرحله درمان را بسیار حساس و حیاتی می‌دانند . زیرا اگر از نگهدارنده ارتودنسی استفاده کنید ، درمان ارتودنسی شما تکمیل می‌شود و نتیجه ی موفقیت آمیز درمان ، پایدار خواهد ماند .

در واقع استفاده از ریتینرهای ارتودنسی ، موجب ثابت نگه داشتن دندان‌ها و جلوگیری از بازگشت دندان‌های مرتب شده به حالت نامرتب اولیه می‌شود .

عدم توجه به توصیه های متخصص ارتودنسی در حین درمان می تواند موجب عوارضی شود . عوارضی همچون تحلیل لثه ، پوسیدگی دندان ها ، التهاب لثه ، از بین رفتن مینای دندان ها ، تحلیل ریشه ، بیماری های دهان مانند آفت و زخم ، کند شدن روند درمان و …

هر عملی حتی اگر خیلی کوچک و جزئی، می تواند عوارضی به دنبال داشته باشد . در واقع هرگونه دستکاری در بدن و اجزای آن با عوارض احتمالی همراه است . زیرا بدن نمی تواند نسبت به تغییراتی که از طریق عوامل خارجی بر خودش اعمال می شود بی تفاوت باشد . بنابراین به دنبال آن، ممکن است عوارضی را تجربه کنید . در خصوص جراحی فک نیز همین قضیه صادق است . ممکن است عوارضی همچون تورم ، کبودی ، عوارض بعد از بیهوشی ، عفونت ، خونریزی و … داشته باشید اما برای داشتن اطلاعات کافی و زیاد بهتر است از یک متخصص جراح فک و صورت ماهر مشاوره و راهنمایی بخواهید .

هنگامی که شما به متخصص ارتودنسی مراجعه می نمایید ارتودنتیست علاوه بر انجام معاینات و بررسی های دقیق از دندانها ، فکین شما را نیز دقیق معاینه و بررسی میکند تا اگر مشکلی باشد همراه با ارتودنسی و در طی درمان ارتودنسی بر طرف شود . چون گاهی درمان ارتودنسی صرف برای رفع نامنظمی های دندانی کافی نیست و به علت عدم تطابق دندانها و فک  نیاز به جراحی فک می باشد . پس در اینصورت ارتودنتیست در زمان مناسب شما را به جراح فک و صورت ارجاع خواهد داد .

نخستین گام برای تشخیص لزوم انجام جراحی فک و صورت شناخت فک طبیعی از فک ناسالم و غیر طبیعی است . اگر فک فرد غیر طبیعی باشد ، به طوری که عملکردهای جویدن ، تکلم و تنفس او را دچار مشکل کند ، گزینه مناسبی برای جراحی است . مواردی که وجود آنها پزشک را جهت انجام عمل جراحی فک و صورت متقاعد می‌کند شامل :

• جلو بودن فک پایین
• عقب بودن فک پایین
• انحراف فک پایین
• عدم بد شکلی چانه
• انحراف فک بالا
• تنگی شدید فک بالا
• مشاهده شدن لثه به مقدار زیاد هنگام لبخند زدن
• اُپن بایت (هنگام روی هم قرار گرفتن دندان‌های بالا و پایین، فضای خالی میان آنها ایجاد می‌شود)
• وجود تومور در فک
• اشکال در جویدن و بلع غذا

جراحی فک اغلب یک کار تیمی است که با همکاری متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت انجام می‌شود . معمولاَ بیمار قبل از جراحی توسط ارتودونتیست تحت درمان قرار می‌گیرد تا دندان‌ها وضعیت ایده‌الی برای جراحی بدست آورند و پس از آن جراحی انجام شود . عموما آمادگی جهت انجام جراحی فک نیازمند یک مرحله ارتودنسی در یک دوره 9 الی14 ماهه است که با توجه به شدت و نوع ناهنجاری و همچنین تشخیص ارتودنتسیت در افراد متفاوت است . ضمنا پس از جراحی مجددا نیاز به یک دوره ارتودنسی است که البته دوره آن در هر فرد نیز متفاوت خواهد بود .

عمل جراحی فک در بیمارستان انجام می‌گیرد و معمولا بیمار به مدت 1روز در بیمارستان بستری می گردد و برای مدت کوتاهی تحت درمان متخصص جراح فک و صورت قرار می گیرد و دوباره برای ادامه درمان ارتودنسی به ارتودنتیست مراجعه می کند .

بهترین سن برای این نوع از جراحی فک ، بعد از 18 سالگی می باشد چون این سن زمانی است که رشد فک تقریبا متوقف شده است . بنابراین بین بازه ۱۸ تا ۲۵ سال بهترین سن برای جراحی فک می باشد و به تفکیک می توان گفت که در دختران در سن ۱۷ سالگی و در پسران بین بازه ۱۸ تا۱۹ سال بهترین و ایده آل ترین زمان برای جراحی فک می باشد ، البته این جمله به آن معنا نیست که افراد مسن یا افراد کم سن نمی‌توانند جراحی فک را تجربه کنند در صورت لزوم هر فردی بر اساس تشخیص پزشک می‌تواند این جراحی را انجام دهد .